TRADYCJA
Tradycja kształtowania się Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła sięga idei J. Łaskiego oraz przyrzeczenia króla Zygmunta II Augusta złożonego szlachcie polskiej, że będzie mogła zwołać sobór narodowy, który zatwierdzi projekt sprawowania liturgii w języku polskim. Wówczas niektórzy teolodzy, myśliciele i mężowie stanu nosili się z zamiarem zorganizowania autokefalicznego, narodowego Kościoła. Za panowania Zygmunta Starego przenikać zaczęły do Polski prądy reformacyjne. Największy rozkwit dążeń do „unarodowienia” Kościoła nastąpił w połowie XVI wieku. Rzecznikiem „narodowego Kościoła” w Polsce był Andrzej Frycz Modrzewski. Poglądom Modrzewskiego sprzyjał również arcybiskup gnieźnieński - ks. Jakub Uchański, który domagał się zwołania narodowego soboru, w celu ujednolicenia dążeń różnych grup reformatorskich w Polsce
Idea ta pojawiła się ponownie w pismach: J. Lelewela, J.M. Hoene-Wrońskiego, B. Trentowskiego, K. Libelta, A. Mickiewicza, J. Słowackiego, M. Konopnickiej. *1.
( na podst: E. Bałakier, Sprawa Kościoła Narodowego w Polsce XVI wieku, WLR, W-wa, 1962)
Powstanie PNKK
Wiek XIX to okres narodowych zrywów powstańczych, okres w którym mocno zarysowała się dążność Polaków do odzyskania utraconej wolności i możliwości decydowania za siebie. Na takim gruncie powstał w 1897 roku wśród amerykańskich emigrantów polskich, Polski Narodowy Katolicki Kościół w Stanach Zjednoczonych.
W tym czasie istniały w USA trzy główne ośrodki niezależnych parafii polskich:
Ośrodek w Chicago (diecezja Starokatolicka) z ks. bpem Antonim Kozłowskim (1859-1911) na czele.
Ośrodek w Buffalo, który przyjął nazwę Kościoła Polskokatolickiego w USA, przewodniczył jemu ks. bp Stefan Kamiński (1859-1911).
Ośrodek w Scranton działający jako Polski Narodowy Katolicki Kościół, a związany był z osobą ks. Franciszka Hodura (1866-1953).
W późniejszym czasie doszło do scalenia tych trzech ośrodków.
Wszystko zaś zaczęło się od parafii polskiej p.w. Najsłodszego Serca Jezusa i Maryi w Scranton powstałej w 1885 r. Organizatorem tej parafii był ks. Adolf Śnigurski i 110-osobowy komitet założycielski. W latach 1892-1896 proboszczem tej parafii był ks. Ryszard Aust, wikariuszem natomiast przybyły z Polski ks. Franciszek Hodur.
Wierni tej wspólnoty parafialnej zażądali wglądu w fundusze parafialne. Wybrali więc spośród siebie komisję rewizyjną, która miała przeprowadzić kontrolę gospodarczą parafii prowadzonej przez ks. R. Austa. Kiedy spotkali się ze zdecydowanym sprzeciwem proboszcza, wówczas skierowali petycję do ks. bpa Wiliama O`Hara, ordynariusza diecezji. Lekceważące potraktowanie przez biskupa delegacji doprowadziło do ostrego konfliktu.
Efektem tych zajść było to, że część parafian nie zgodziła się, aby Mszę św. odprawiał dla nich ks. R. Aust. Powstała wówczas myśl wybudowania nowego kościoła, który będzie służył polskim emigrantom. Poproszony o poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowej świątyni, ks. bp O`Hara uwarunkował to przepisaniem tego kościoła na rzecz niego. Parafianie nie przyjęli tego warunku i w dniu 14.III.1897 r. zgromadzenie parafialne w Scranton wybrało ks. Franciszka Hodura proboszczem tej parafii. Tym faktem rozpoczęło się tworzenie nowej wspólnoty kościelnej. W 1898 r. udała się do Rzymu delegacja na czele z ks. F. Hodurem, aby wręczyć papieżowi Leonowi XIII petycję, podpisaną przez ok. 5 tys. osób.
W tym dokumencie proszono o:
Niestety wszystkie te warunki zostały przez papieża odrzucone.
Na zwołanym zgromadzeniu parafialnym w dniu 18.IX.1898 r. parafia jednomyślnie postanowiła nie wracać pod jurysdykcję biskupów rzymskokatolickich.
Rozpoczęto starania o udzielenie sakry biskupiej ks. F. Hodurowi. Poproszono o to Międzynarodową Konferencję Biskupów Starokatolickich w Utrechcie w Holandii. Uroczystość nadania sakry biskupiej ks. elektowi F. Hodurowi odbyła się w dniu 29.IX.1907 r. w starokatolickiej katedrze p.w. św. Gertrudy w Utrechcie. W ten sposób PNKK zachował katolicką sukcesję apostolską.
Dążąc do nadania Kościołowi narodowemu polskiego charakteru wprowadzono do liturgii język polski. W Wigilię Bożego Narodzenia 1900 r. po raz pierwszy odprawiono Mszę św. w języku polskim, a od czerwca 1931r. - odprawianie Mszy św. twarzą do wiernych.
Pierwszy synod Kościoła w USA odbył się w Scranton w 1904 z inicjatywy księdza F. Hodura. Na synodzie w 1909 przyjęto nazwę Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła w Ameryce. Natomiast na IV Synodzie w Scranton w 1921 r. wprowadzono - obok spowiedzi usznej - spowiedź ogólną (powszechną) oraz zniesiono celibat księży.
Na podst :
1.T. Majewski, Biskup Franciszek Hodur i jego dzieło, ChAT, 1987
2. K.Adamus-Darczewska , Kościół Polskokatolicki, PAN, W-wa, 1967
3. Zbigniew Kaszubski, Polski Narodowy Kościół Katolicki, KP w PRL, W-wa, 1984
Idea ta pojawiła się ponownie w pismach: J. Lelewela, J.M. Hoene-Wrońskiego, B. Trentowskiego, K. Libelta, A. Mickiewicza, J. Słowackiego, M. Konopnickiej. *1.
( na podst: E. Bałakier, Sprawa Kościoła Narodowego w Polsce XVI wieku, WLR, W-wa, 1962)
Powstanie PNKK
Wiek XIX to okres narodowych zrywów powstańczych, okres w którym mocno zarysowała się dążność Polaków do odzyskania utraconej wolności i możliwości decydowania za siebie. Na takim gruncie powstał w 1897 roku wśród amerykańskich emigrantów polskich, Polski Narodowy Katolicki Kościół w Stanach Zjednoczonych.
W tym czasie istniały w USA trzy główne ośrodki niezależnych parafii polskich:
Ośrodek w Chicago (diecezja Starokatolicka) z ks. bpem Antonim Kozłowskim (1859-1911) na czele.
Ośrodek w Buffalo, który przyjął nazwę Kościoła Polskokatolickiego w USA, przewodniczył jemu ks. bp Stefan Kamiński (1859-1911).
Ośrodek w Scranton działający jako Polski Narodowy Katolicki Kościół, a związany był z osobą ks. Franciszka Hodura (1866-1953).
W późniejszym czasie doszło do scalenia tych trzech ośrodków.
Wszystko zaś zaczęło się od parafii polskiej p.w. Najsłodszego Serca Jezusa i Maryi w Scranton powstałej w 1885 r. Organizatorem tej parafii był ks. Adolf Śnigurski i 110-osobowy komitet założycielski. W latach 1892-1896 proboszczem tej parafii był ks. Ryszard Aust, wikariuszem natomiast przybyły z Polski ks. Franciszek Hodur.
Wierni tej wspólnoty parafialnej zażądali wglądu w fundusze parafialne. Wybrali więc spośród siebie komisję rewizyjną, która miała przeprowadzić kontrolę gospodarczą parafii prowadzonej przez ks. R. Austa. Kiedy spotkali się ze zdecydowanym sprzeciwem proboszcza, wówczas skierowali petycję do ks. bpa Wiliama O`Hara, ordynariusza diecezji. Lekceważące potraktowanie przez biskupa delegacji doprowadziło do ostrego konfliktu.
Efektem tych zajść było to, że część parafian nie zgodziła się, aby Mszę św. odprawiał dla nich ks. R. Aust. Powstała wówczas myśl wybudowania nowego kościoła, który będzie służył polskim emigrantom. Poproszony o poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowej świątyni, ks. bp O`Hara uwarunkował to przepisaniem tego kościoła na rzecz niego. Parafianie nie przyjęli tego warunku i w dniu 14.III.1897 r. zgromadzenie parafialne w Scranton wybrało ks. Franciszka Hodura proboszczem tej parafii. Tym faktem rozpoczęło się tworzenie nowej wspólnoty kościelnej. W 1898 r. udała się do Rzymu delegacja na czele z ks. F. Hodurem, aby wręczyć papieżowi Leonowi XIII petycję, podpisaną przez ok. 5 tys. osób.
W tym dokumencie proszono o:
- przedstawiciela Polaka w gremium biskupów Stanów Zjednoczonych, który byłby pośrednikiem między Polakami, a Stolicą Apostolską i biskupami amerykańskimi,
- zgodę na unarodowienie własności kościelnych, tj. aby majątki kościołów polskich były zapisane w sądach na delegatów wybranych przez parafię,
- przyznanie parafianom możliwości zgody na obsadę danego księdza, - prowadzenie administracji finansowej kościoła przez ludzi wybranych z grona parafian, a przez księdza uznanych.
Niestety wszystkie te warunki zostały przez papieża odrzucone.
Na zwołanym zgromadzeniu parafialnym w dniu 18.IX.1898 r. parafia jednomyślnie postanowiła nie wracać pod jurysdykcję biskupów rzymskokatolickich.
Rozpoczęto starania o udzielenie sakry biskupiej ks. F. Hodurowi. Poproszono o to Międzynarodową Konferencję Biskupów Starokatolickich w Utrechcie w Holandii. Uroczystość nadania sakry biskupiej ks. elektowi F. Hodurowi odbyła się w dniu 29.IX.1907 r. w starokatolickiej katedrze p.w. św. Gertrudy w Utrechcie. W ten sposób PNKK zachował katolicką sukcesję apostolską.
Dążąc do nadania Kościołowi narodowemu polskiego charakteru wprowadzono do liturgii język polski. W Wigilię Bożego Narodzenia 1900 r. po raz pierwszy odprawiono Mszę św. w języku polskim, a od czerwca 1931r. - odprawianie Mszy św. twarzą do wiernych.
Pierwszy synod Kościoła w USA odbył się w Scranton w 1904 z inicjatywy księdza F. Hodura. Na synodzie w 1909 przyjęto nazwę Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła w Ameryce. Natomiast na IV Synodzie w Scranton w 1921 r. wprowadzono - obok spowiedzi usznej - spowiedź ogólną (powszechną) oraz zniesiono celibat księży.
Na podst :
1.T. Majewski, Biskup Franciszek Hodur i jego dzieło, ChAT, 1987
2. K.Adamus-Darczewska , Kościół Polskokatolicki, PAN, W-wa, 1967
3. Zbigniew Kaszubski, Polski Narodowy Kościół Katolicki, KP w PRL, W-wa, 1984